|
Volgens
een Norton brochure uit waarschijnlijk 1938/1939 welk de
"militaire Norton 16H" aanprijst, waren er motorfietsen geleverd
aan de Leger Authoriteiten van Nederlands Oost Indië. De
referentie in de WD16H Brochure suggereerd min of meer dat er dan model 16H zou zijn
geleverd. Het is echter waarschijnlijker dat men hier refereert aan de
levering van 50 Model 19 (600cc kopklepper) (gedeeltelijk zijspan combinaties
en olijf groen afgewerkt) welke
tussen December 1932 en October 1934 door de Norton en Rudge
importeur "Soerabayaschen Motorhandel" aan het Ned Indisch leger zijn
geleverd.
Ik heb geen foto's van de bewuste machines gezien, maar ze worden genoemd
in de Norton Assembly books en
in een exemplaar van "Het Motorrijwiel en de Populaire Auto" van 23
November 1934.
In dit blad wordst een non-stop gebruik van een "identieke" zijspan
combinatie gedurende 9 dagen en 15 uur over een totale afstand van 10.470
km naar verschillende lokaties op Java. De combinatie werdt bestuurd door
een groep van 12 man bestaande uit 4 burgers en 8 Artillerie officieren.
Het leger in Nederland zelf heeft voor de oorlog geen Norton's gebruikt.
Hier te lande werden in de jaren 30 BSA, Harley Davidson en BMW
motorfietsen aangeschaft.
Het
gebruik van Norton's door de Nederlandse strijdkrachten tijdens de oorlog
is beschreven op de Prinses
Irene Brigade pagina.
Over het gebruik van Norton's na de oorlog is nog niet veel bekend. Er is
weinig of niets over geschreven dan wel voor mij beschikbaar.
Op basis van wat ik nu
weet kom ik voorlopig tot de volgende samenvatting:
Koninklijke Marechaussee:
Nortons zijn met een redelijke zekerheid tot tenminste 1955 gebruikt door
de Koninklijke Marechaussee.
Gebaseerd op de foto's zoals zien op de "Pictures
Dutch military Norton" foto pagina en de overlevering van een ex-Marechaussee (Toon Kuijper,
Utrecht 1933-Vaals 1984, dienstnummer 330615193, zittend
op 44057), kan worden aangenomen dat de
Nortons in ieder geval tot 1954
gebruikt werden voor de basis rijvaardigheids opleiding, waarbij men met
deze motoren in principe niet de openbare weg op ging.
Alle beschikbare foto's van Nederlandse leger Nortons tonen motorfietsen zonder verlichting en
zonder "zadeltassen/dragers".
Tijdens een interview met een ex-Marechaussee rij-instructeur (Arie
Kreling, 1921) is het volgende naar voren gekomen;
In najaar 1945 is dhr Kreling onder leiding van een aantal "Brigade
mannen" (Ex Prinses Irene Brigade) met een aantal vrachtwagens naar
vliegbasis Deelen afgereisd. Dit vliegveld was door de Canadezen gebruikt
om overtollige legervoertuigen (schattingen lopen op to 35.000 stuks) op
te slaan, en stond bekend als "Canadian Army Vehicle-Demob
park".
Van deze voorraad zijn ca 80 tot 100 Nortons op de vrachtwagens geladen en
naar Apeldoorn (Koning Willem III Kazerne) mee terug genomen ten behoeve
van de initiële motorrijopleiding van de Marechaussee.
Deze motorfietsen waren al ontdaan van alle electrische onderdelen,
gereedschapskasten en tassenrekken voordat ze op de vrachtwagens werden
geladen!
Nauwkeurige beschouwing van de foto's laten een scala van
achterspatbord steunen zien. Enkele motoren hebben het vroege type steunen
met de handgreep achterop, andere hebben het later type achterrek (bedoeld
voor de tassen) en bij sommige is dit rek boven de spatbord bevestiging
afgezaagd!
Voor zover dhr Kreling zich kan herinneren waren de voertuignummers al
aangebracht voordat ze op de vrachtwagens werden geladen. Het vermoedden
betaat dat de nummers er door de dienst Domeinen op zijn
aangebracht.
De
nummers hebben (bijna) allemaal dezelfde stijl en eenzelfde 5 nummerig cijfer. De
nummers, 43694, 43810, 44057 en 44098 suggereren dat er minstens 400 16H's
zouden zijn geweest.
Het aantal lijkt me veel in die zin dat er relatief weinig Nortons in de
Nederlandse "historische motorfiets circuit" zijn overgebleven. De
foto's uit Nederlands Indië bewijzen echter dat Nederlandse leger
Nortons ook daar zijn gebruikt. Hoeveel het er waren en of deze ooit
teruggekomen zijn is onbekend.
Met een na-oorlogs leger van meer dan 100.000 man
zou 400 Nortons een reël aantal kunnen zijn. De Prinses Irene
Brigade had in de oorlog ca 1500 man en 80 motorfietsen. Bij een
opschaling naar 50.000 man (als je Luchtmacht en Marine eraf haalt
(gokje)) zou je uitkomen op meer dan 2500 motorfietsen. Bovenstaande is puur speculatie.
Meer info is noodzakelijk om hier meer duidelijkheid in te krijgen.
Pogingen om via Domeinen inzage te krijgen in het voertuig bestand zijn
gestrand op de onwil van de overheid om "burgers" toe te laten
tot de van rechtswege "openbare" archieven. (Het berekenen van
een uurtarief van 80 Euro om een waarschijnlijk ongeïnteresseerde
ambtenaar in het "openbare" archief te laten zoeken zonder enige
zekerheid over de uitkomst kan ik niet anders uitleggen! Het aangevoerde
argument dat er zelfs uit openbare archieven wordt gestolen vindt ik maar
een dooddoener. Er zijn best regels te bedenken die die kans fors
verkleinen, en óók onder ambtenaren zitten dieven).
Luchtmacht:
Er is een foto van het Centraal magazijn van de LSK (Lucht Strijd Krachten)
in Weesp, met daarop zichtbaar 3 Nortons waarvan zeker 2 met een
zijspan. Deze
foto is te dateren tussen 1945 en 1953 daar er LSK nummerborden zijn
toegepast (LSK706 en LSK782). De LSK is in februari 1953 omgedoopt tot
Koninklijke Luchtmacht. De foto laat meest waarschijnlijk 16H's zien (er
is geen verdiepte linkerzijde aan het voorspatbord). 16H zijspancombinaties werden in de oorlogsjaren ook door de Engelse Royal Air Force
gebruikt. De fietsen zijn meest waarschijnlijk uit Engelse voorraden gekocht, vermoedelijk
tussen 1945 en 1948 toen men grote hoeveelheden Engels materiaal kocht om
het Nederlandse Luchtwapen weer op te bouwen.
Ex leger Nortons:
Twee foto's tonen ex leger Nortons. Een foto is van dhr Knoppert uit
Putten, zichtbaar trots op zijn bezit. De motor is voorzien van zowel een
leger nummer op de tank als een Provinciaal Kenteken van de provincie
Gelderland. Hiermee is de foto te dateren als zijnde van vóór 1952, in
welk jaar men begon met het landelijke kenteken systeem. Hoewel de
Provinciale kentekens nog tot ca 1956 werden gebruikt neem ik aan dat men
sinds 1952 geen nieuwe provinciale kentekens meer zal hebben
uitgegeven.
De andere foto toont de Norton zoals opgesteld in het Museum van het Garde
regiment Prinses Irene in Oirschot.
Mijn theorie van deze laatste is dat het een ex-Marechaussee lesmotor is
die na gebruik aan de collectie is toegevoegd. Er zaten zoals gemeld een
aantal ex-Brigademannen bij de na-oorlogse Marechaussee die mogelijk een
donatie van een afgevoerde Norton hebben georganiseerd. De leren tassen zijn
hier m.i. een onjuiste toevoeging aan het geheel. De aanwezigheid van een
Despatch rider in oorlogstenue bij een naoorlogse lesmachine is enigzins
verwarrend.
Wie
kan me helpen dit "historisch" gat te vullen met tekst en/of foto's?? Stuur me een
mailtje!
 Rob
| 
